Dispozofobi Nedir? Biriktirme Hastalığı Tedavisi Mümkün mü? Klinik psikolog Dila Özçelik, halk arasında istifçilik olarak bilinen kompulsif istifleme hastalığının Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde, dünyada ise yüzde 6’sında görüldüğünü tespit ederek önemli bilgiler verdi ve istifçiliğin nedenlerini açıkladı.
Halk arasında istifçilik olarak bilinen kompulsif istifçilik hastalığı (dispozofobi) olan hastalık, değerli olsun ya da olmasın kişinin malını, atığını, ambalajını vb. etkileyen bir hastalıktır. öğelerin atanmadığı durum olarak tanımlanır.
Bireyin sosyal hayatını önemli ölçüde etkileyen istifçilik, aynı zamanda hem bireye hem de çevresindekilere duygusal, fiziksel ve maddi zararlar vermektedir. Uzmanlar, kişide yararlı veya yararsız tüm nesneleri saklama ve atmama konusunda yoğun bir dürtü hali olduğunu, bu nedenle hastanın “istifçi” olarak kabul edildiğini belirtiyor.
Başlıklar
Dizpozofobi (Biriktirme Hastalığı) Nedenleri?
Altınbaş Üniversitesi Çocuk Gelişimi Programı Başkanı Dila Özçelik, istifçiliğin nedenleri ve tedavi seçenekleriyle ilgili sorularımızı yanıtladı.
Biriktirmeye bağlı olarak, ayrılık kaygısı olarak da bilinen genetik faktörler, travma, erken çocukluk aile tutumları, terk edilme korkusu gibi sebepler olabilir. İnsanların çoğu zaman stresli ya da travmatik bir durum yaşadığı, istifleme sorununun belirtilerinin artmasından hemen önce görülebilmektedir. Bu durum bize kişinin deneyimsel faktörlerinin biriktirmede ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Travmadan kurtulanlar, gerçek stres etkenleriyle yüzleşmekten kaçınmak veya bir şekilde onları örtmek için bir başa çıkma tekniği olarak biriktirmeyi geliştirmiş görünüyor. Aynı zamanda, mevcut araştırma sonuçları, istiflemenin hafıza ve dikkat sorunlarının yanı sıra sınıflandırma ve karar vermedeki zorluklarla da ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu noktada ellerinde tuttukları şeylerle bağlantı kurarak güvenli bir ortam ihtiyacını giderdiklerine ve kişisel olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak bağlantılar kurduklarına inanılır.
Biriktirme Hastalığı Tedavisi Mümkün mü?
Peki biriktirme hastalığı tedavisi mümkün mü? Her türlü ruhsal bozukluğun tedavisinde olduğu gibi, istifleme de sorunun kabul edilmesini ve tedavi edilme arzusunu gerektirir. Ancak, istifleme sorunu olan kişilerin yarısından fazlası durumlarına aldırış etmez. Bu nedenle tedaviye uyumları düşüktür. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarla, kanıta dayalı terapilerden biri olarak kabul edilen bilişsel davranışçı terapi ile birlikte bireylerin biriktirme davranışlarının tedavisinde önemli adımlar atılmıştır.
Biriktirme hastalığı tedavisi kapsamında, bilişsel davranışçı terapi kullanan uzmanlar, biriktirme davranışının altında yatan nedenleri incelemeye çalışır ve bu nedenleri ortadan kaldırmaya ve karar verme becerilerini güçlendirmeye odaklanır. Psikoterapinin amacı, istifçinin önemli ölçüde biriktirdiği nesnelerden kurtulmasını ve belirli sayıda nesne ile yaşam becerilerini sürdürebilmesini sağlamaktır.
Özellikle son yıllarda geliştirilen sinir bilimsel çalışmalar ile istifleme sorunu olan kişilerin beyinlerinde sağlıklı kişilere göre farklı nöronal aktivitelerin gözlenebildiği tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalar sayesinde elde edilen bilgiler, istifçiliğin tedavisi için dikkate değer sonuçlar doğurmaktadır. Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre, istifleme sorunu olan kişilerin beyinlerinde karar verme, dikkat ve duygu düzenleme ile ilgili alanlarda işlev bozuklukları olduğu tespit edilmiştir.
Biriktirme Hastalığı Başka Hastalıklara Sebep Olur mu?
Eşyalarına sarılıp yaşam alanlarını bunlarla dolduran istifçiler, giderek hareket kabiliyetlerini kaybederler. Temelde fiziksel olarak ağır engelli yaşam alanı da hijyenik açıdan etkilenmeye başlıyor. Yaşam ortamında yığılmış nesneler toz ve küflenmeye eğilimlidir. Bu nedenle böcek ve fare istilası kaçınılmaz hale gelir. Bu durum kişinin hijyen nedeniyle çok fazla fiziksel rahatsızlık yaşamasına neden olabilir.
İstifleme Hastalarına Yakın Çevresi Nasıl Davranmalı?
İstifleme davranışı sergileyen kişi, yakın çevresiyle sorunlar yaşamaya başlar. Arada ortaya çıkan en net sorunlardan biri, panik alışverişinin yaşam veya çalışma ortamını paylaşan insanlar için mümkün olduğunca fazla kısıtlaması ve yaşam alanlarını hijyenik olarak etkilemesidir. Bu noktada istifçinin bulunduğu ortamın ayarları problemin seyri açısından büyük önem taşımaktadır.
İlginizi çekebilir:
Bir yanıt bırakın